U agrometeorologiji fenološki podaci, pored meteoroloških, predstavljaju osnovu za proučavanje uticaja vremena i klime na rast i razviće biljnih vrsta. Stepen povoljnosti agroklimatskih uslova nekog područja za određenu poljoprivrednu kulturu, nije moguće odrediti bez višegodišnjih rezultata fenoloških osmatranja. Fenološki podaci ne predstavljaju samo sastavni element agroklimatskih analiza već služe kao indikatori za bolje upoznavanje klimatskih karakteristika pojedinih oblasti.
Vrsta i raspored biljaka svojim prisustvom ukazuju na određene makroklimatske karakteristike područja. Da bi se govorilo o lokalnim karateritikama, mora se pored biljne vrste uzeti u obzir i ritam njihovog razvoja. Opštepoznato je da biljke ranije cvjetaju na južnim nego na sjevernim ekspozicijama, odnosno da su u određenoj „prednosti“. Spuštanje hladnog zraka niz padinu i njegovo oticanje ka dolini, može u uslovima izraženijeg reljefa dovesti do stvaranja tzv. „toplinske zone“, usljed čega na padini životni procesi biljaka kreću ranije i po nekoliko dana, u odnosu na biljnu vrstu u dolini.
Svoju primjenu fenologija je našla u ratarstvu, voćarstvu, agroklimatskom rejoniranju, agrometeorološkim prognozama, vinogradarstvu, pčelarstvu, zaštiti bilja od biljnih bolesti i štetočina. Fenološka osmatranja provedena na grupi šumskog drveća i šiblja, također se mogu višestruko iskoristiti, ne samo u šumarstvu. U agrometeorologiji se posebna pažnja posvećuje osmatranjima fenoloških objekata iz ove grupe koji su istog genetskog porijekla, istog materijala, razmnoženi vegetativno, kako bi se eliminisanjem nasljednih osobina kao rezultat dobio samo uticaj spoljne sredine.
Prva fenološka osmatranja u Bosni i Hercegovini vezuju se za 19. vijek, a uglavnom su se obavljala od strane pojedinaca, entuzijasta, naročito ornitologa i na veoma ograničenoj teritoriji.
Prvi fenološki rad u Bosni i Hercegovini, Phytophänologische Beobachtungen, J.Zoch, objavljen je 1881 godine.
Nakon 2. Svjetskog rata, organizovana je i razvijala se fenološka služba u Bosni i Hercegovini. Jedinstvena mreža, po standardima WMO, počela je sa radom 1951godine, a međunarodni fenološki vrt Ivan Sedlo, također po standardima WMO uspostavljen je 1953. godine. Rezultati fenoloških osmatranja koja su se obavljala na stanicama i u vrtu na Ivan Sedlu, publikovani su kroz godišnjake, počevši od 1951. godine i prezentovani su kao redni broj dana od početka godine, što je praktično podrazumjevalo datum nastupa pojedine fenološke faze. Osmatranja su obavljana na divljem zeljastom bilju, šumskom drveću i šiblju, ratarskim, voćarsko – vinogradarskim kulturama. Osim ovoga osmatrani su i registrovani datumi nastupa pojedinih poljskih radova.
Također su i pojedine biljne bolesti i štetočine, ptice selice i pčele, bile predmet osmatranja, ali su se podaci vremenom pokazali kao dosta nekvalitetni i nepouzdani, pa je ovaj dio izostavljen iz programa početkom osamdesetih.
Tokom agresije na Bosnu i Hercegovinu, u periodu 1992 – 1995, fenološka mreža je u potpunosti uništena i ni do danas nije ponovo uspostavljena u sličnom obimu.
Broj fenoloških stanica u Bosni i Hercegovini,u periodu 1961 – 1990, varirao je i kretao se u rasponu od 80-ak do više od 110, posljednjih godina, pred agresiju na Bosnu i Hercegovinu, ustalio se na 84.
Podaci su redovno objavljivani u formi fenoloških godišnjaka, najprije u formi datuma, a kasnije, sa razvojem službe na nivou tadašnje države, prešlo se na formu rednog broja dana u godini.
Ovisnost biljaka o vremenu i klimi jedan je od razloga što se fenološka osmatranja, u pravilu, obavljaju na mjestima gdje i meteorološka ili u neposrednoj blizini, odnosno na odabranim agrometeorološkim stanicama. U okviru programa osmatranja fenoloških faza poseban dio je program vezan za međunarodne fenološke vrtove, u periodu od 1961 do 1990 godine to je bio vrt na Ivan Sedlu, čija je osobenost da je na prelazu između kontinentalnog i mediteranskog klimata.
Svi objekti na kojima se vrše fenološka osmatranja grupisani su u odgovarajuće grupe:
Fenologija je specifična jer razlikuje više od četiri godišnja doba. Početak istih prepoznaje se prema početku cvatnje, zriobe ili opadanja lišća pojedinih biljaka koje rastu u prirodi. Tako definisana godišnja doba ne počinju svake godine istog datuma, kao što ni na različitim položajima ne počinju istog datuma. Njihov početak i trajanje ovisni su o meteorološkim parametrima, među kojima je veoma važna temperatura vazduha. Zato se kao ekvivalent fenološkog podatka za početak određenog godišnjeg doba smatra datum nastupa određenih temperaturnih vrijednosti, odnosno prelazak srednje dnevne temperature vazduha preko određenog praga. Označimo li srednju temperaturu zraka t, godišnja se doba prema fenologiji mogu definisati kao:
Zima t ≤ 0 °C
Predproljeće i predzima 0 °C < t < 5 °C
Proljeće i jesen 5 °C < t < 15 °C
Ljeto 15 °C ≤ t
Meteorološki podaci u fenologji se koriste na poseban način, umjesto da se količine, srednjaci i ekstremi meteoroloških parametara odnose na kalendarske mjesece potrebno ihi je odrediti prema pojedinim fenološkim fazama, odnosno prirodnim razdobljima razvoja biljke, od sjetve do nicanja, od listanja do cvjetanja i sl., tako da su granice u suštini datumi početka i završetka pojedine razvojne faze za određenu biljnu vrstu.
Za izradu fitofenoloških karata čiji je cilj utvrđivanje zakonitosti tempa razvića biljaka koriste se srednje višegodišnje vrijednosti. Promjena srednjih višegodišnjih pokazatelja izražava se pomoću izofena, linija koje povezuju mjesta sa istim datumom pojave odgovarajuće fenološke faze.
U atlasu je dat tabelarni prikaz srednjeg, najranijeg i najkasnijeg datuma pojedinih fenoloških faza za određene biljne vrste uz pripadajuću standardnu devijaciju, kao i kartografski prikaz prostorne raspodjele početka pojedinih fenoloških faza za period 1961 – 1990 godina, što bi trebalo ukazati na moguće fine klimatske razlike koje analizom „čisto“ klimatoloških elemenata ne bi ni došle do izražaja. Fitofenološke karte će na taj način poslužiti kao dopuna klimatološkim kartama za detaljniji prikaz klime Bosne i Hercegovine. Obzirom da je šumsko drveće i šiblje nekultivisano, kako bi se izbjegao antropogeni uticaj težište rada je upravo na ovoj grupi bilja, tačnije na vrstama koje kvalitetom podataka zadovolje postavljene standarde.